Poništena presuda iz 1945. i sve njene posledice

Okružni sud u Beogradu usvojio je zahtev za rehabilitaciju predratne beogradske glumice Živane – Žanke Stokić i poništio presudu iz 1945. godine, kojom je proglašena krivom zbog saradnje sa okupatorom i osuđena na kaznu gubitka srpske nacionalne časti u trajanju od osam godina.

Rehabilitovano lice, sada pokojna Živana – Žanka Stokić se ima smatrati neosuđivanom, a presuda Suda za zločine i prestupe protiv srpske nacionalne časti od 3. februara 1945. godine smatra se ništavom od trenutka donošenja, navodi se u Odluci Okružnog suda i dodaje da su ništave i sve njene pravne posledice.

Okružni sud je ocenio da su pomenuta presuda i izrečena kazna zasnovani na političkim i ideološkim razlozima.

Poništenom presudom optužena Stokićeva je bila oglašena krivom jer je za vreme okupacije, kao članica beogradskog Narodnog pozorišta, sudelovala u pozorištima Veseljaci i Centrala za humor , koje su bile pod blagonaklonom zaštitom nemačkog okupatora. Takođe, i zbog učešća u programima Radio Beograda u okviru dnevne emisije Šareno popodne , čime je kulturno i umetnički sarađivala sa okupatorom i domaćim izdajnicima.

Osuđena je na kaznu gubitka srpske nacionalne časti u trajanju od osam godina.

Molbe za pomilovanje Žanke Stokić podnošene nakon izricanja kazne bile su odbijene od Predsedništva Narodne skupštine.

Žanka Stokić je preminula 20. jula 1947. godine.

U obrazloženju odluke o rehabilitaciji, Okružni sud navodi da je tokom postupka utvrdio je da se Stokićeva od svoje najranije mladosti bavila glumom i da je u vreme početka Drugog svetskog rata bila članica Narodnog pozorišta u Beogradu.

Glumi je bila u potpunosti posvećena. Glumica je, prema sopsvenom kazivanju tokom postupka 1945. godine, dobrovoljno stupila u novo pozorište Veseljaci i Centrala za humor jer je bila bolesna i bio joj je potreban novac za lečenje, dok je u beogradsku radio stanicu stupila pod prinudom (na traženje glavnog nemačkog radio-aranžera).

Iz navedenog proizilazi da je glumica, po dolasku okupacionih vlasti, nastavila da se bavi svojim redovnim pozivom – glumom, da politički nije bila angažovana i da jedino zbog svog zdravstvenog stanja nije bila u mogućnosti da odbija ponuđene angažmane ali da svojim radnjama nije uticala na stvaranje drugačije atmosfere u kulturnim i širim krugovima.

Takođe je utvrđeno da, tokom postupka pred Sudom za suđenja zločina i prestupa protiv srpske nacionalne časti, glumica nije imala branioca jer zbog svog lošeg materijalnog stanja nije mogla da ga plati i da joj nije bio postavljen branilac po službenoj dužnosti čime joj je bilo uskraćeno i povređeno pravo na stručnu pomoć u odbrani.

Zahtev za rehabilitaciju Stokićeve podnela je Liga za zaštitu privatne svojine i ljudskih prava iz Požarevca, a kasnije mu se pridružilo Narodno pozorište u Beogradu s obzirom da je bila dugogodišnji član njihove kuće.

Izvor: RTV Pink