ONO što je Troja za Bliski istok, Knosos za Grčku to je Vinča za srednje podunavlje – ističe akademik Nikola Tasić najavljujući izložbu „Vinča preistorijska metropola“ u Galeriji SANU, a povodom jednog veka arholoških iskopavanja na ovom jedinstvenom lokalitetu.

Na izložbi koja se otvara u petak u 19 časova publika će već u prvom, ulaznom delu Galerije u specijalno izrađenim vitrinama za ovu priliku videti najreprezentativnije arheološke nalaze. U užem delu Galerije slede tri segmenta. Prvi predstavlja istraživanja Vinče koje je vršio Miloje Vasić (1986-1956), prvi srpski školovani arheolog, od 1908. do 1934. godine. Drugi se tiče istraživanja posle Drugog svetskog rata, a treći segment predstavlja svakodnevni život dalekih predaka, zanatstvo i trgovinu.

Vinča je zapravo bila centar takozvanog „vinčanskog komonvelta“, kruga koji je na severu sezao do južne mađarske, na jugu do Kosova i Makedonije, do Transilvanije… Tu se dolazilo da se trguje, „dogovaraju“ ratovi. Atraktivno aranžirana izložba zapravo se završava u sali gde se održavaju koncerti, fototapetom enormnih dimenzija razvučenih preko zidova galerije, te posetilac ima utisak da se nalazi na samom lokalitetu i to u vreme Vasićevog istraživanja Vinče.

Nenad Tasić, koji rukovodi arheološkim istraživanjima na Vinči od 1998. kaže da u poslednjoj dekadi nije bilo problema sa finansiranjem arheoloških istraživanja na ovom lokalitetu. On, međutim, ističe da je lokalitet ugrožen i da zabrinjava stanje u kom se lokalitet danas nalazi. Svake godine surva se po nekoliko kubika kulturnih slojeva, seljaci oru deo nalazišta i tako ga uništavaju, a papirologija je toliko zamršena da je arheolozi ne mogu rešiti. Vinča, kulturno blago Evrope i sveta, ne može da čeka, pa i ova izložba, sem slavljeničkog karaktera ima za svrhu da ukaže na taj urgentni problem.

REKONSTRUKCIJA KUĆE

ZAVRŠNICA ovog „arheološkog spektakla“, projekta Filozofskog fakulteta, Narodnog i Muzeja grada Beograda i SANU biće rekonstrukcija jedne preistorijske kuće iz Vinče i to one na kojoj upravo traju radovi arheologa kojima rukovodi dr Nenad Tasić, koji je i jedan od autora izložbe. U autorskom timu su bili još dr Dubravka Nikolić, šef arheološke zbirke Filozofskog fakulteta, Steva Đurićić, konzervator u Arheološkoj zbirci Filozofskog fakulteta, mr Jasna Vuković, asistent na Odeljenju za arheologiju, i Milorad Ignjatović, kustos Muzeja grada Beograda.

Izvor: Večernje novosti S. POPOVIĆ,